Kawa w ciąży – czy w ciąży można pić kawę?
Dodano: 04 sie 2022
Czy picie kawy w ciąży jest bezpieczne? Poznaj fakty!
Kawa w ciąży to jeden z tych tematów, które budzą sporo kontrowersji. Przez lata pojawiło się na ten temat szereg spekulacji, najczęściej nie popartych badaniami naukowymi. Utarło się jednak przekonanie, że kawa dla kobiet w ciąży jest zdecydowanie niewskazana. Jakie są jednak fakty? Czy kobiety w ciąży naprawdę zmuszone są do rezygnacji z napoju, stanowiącego część ich codziennej rutyny?
Kawa a ciąża – co mówią lekarze?
Przez lata przyszłym mamom powtarzano, że powinny absolutnie odstawić kawę. Mówiono, że kawa na początku ciąży powodować może uszkodzenia płodu, że ma szkodliwy wpływ na ogólny stan zdrowia ciężarnej, może przyczynić się do poronienia lub przedwczesnego porodu. Kobiety były straszone, że dzieci urodzą się z niską masą urodzeniowa, będą nadpobudliwe i płaczliwe. Czy któreś z tych twierdzeń znajduje odzwierciedlenie w wynikach przeprowadzanych badań medycznych? Czy w ciąży można pić kawę, czy rzeczywiście należy z niej bezwzględnie zrezygnować?
Kawa dla ciężarnych jednak bezpieczna?
Temat jest o tyle trudny, że na kobietach w ciąży zazwyczaj nie testuje się działania substancji chemicznych, uznawanych za potencjalnie szkodliwe, właśnie dlatego, że są one w ciąży. Badania mogące zaszkodzić rozwijającemu się płodowi byłyby niehumanitarne. Dlatego też przez jakiś czas prowadzone były badania na zwierzętach, których wyniki wskazywały, że faktycznie, duże ilości zawartej w kawie kofeiny mogą być szkodliwe dla rozwijających się płodów. Kofeina ma zdolność do przenikania przez łożysko, nie jest więc zupełnie obojętna dla rozwijającego się zarodka. Stwierdzono, że duże ilości kofeiny mogą, u niektórych zwierząt, prowadzić do przedwczesnego porodu.
Okazuje się jednak, że w przypadku picia przez przyszłą mamę umiarkowanych ilości kawy, nie znaleziono żadnej korelacji między spożywaniem napoju a problemem z prawidłowym przebiegiem ciąży. Jeśli ilość kofeiny w codziennej diecie ciężarnej mieści się w zalecanych normach, to nie istnieją dowody potwierdzające jej szkodliwy wpływ na ciążę. Wiadomo natomiast, że kawa posiada właściwości antyoksydacyjne, co pozytywnie wpływa na wiele funkcji organizmu. Dodatkowo, jej wpływ na układ nerwowy może mieć pozytywne rezultaty. Wiele kobiet w ciąży skarży się na wewnętrzne rozbicie czy roztargnienie. Kofeina zawarta w kawie, o ile jest przyjmowana w umiarkowanych ilościach, stymuluje koncentrację i pamięć, przez co może mieć wpływ na poprawę nastroju ciężarnych.
Kofeina w ciąży – jak może zaszkodzić?
Uważa się, że szkodliwy dla kobiety ciężarnej lub jej dziecka mógłby być zdecydowany nadmiar kawy. Dokładny mechanizm tego niekorzystnego wpływu na ciężarną i płód nie został dokładnie poznany. Istnieją jednak pewne przesłanki, zgodnie z którymi nadmiar zawartej w kawie kofeiny może zakłócać przepływ krwi przez łożysko, zmniejszając ilość substancji odżywczych docierających do dziecka. Z tego powodu, skutkować może zbyt niską masą urodzeniową dziecka. Dodatkowo, spożywana w nadmiarze kawa może wpływać na układ nerwowy, prowadząc do zwiększonego uczucia rozdrażnienia lub wywołując bezsenność.
Poza tym, zbyt duża ilość kawy nie jest obojętna dla szczególnie wrażliwego w okresie ciąży układu pokarmowego. Kobiety mogą odczuwać nasilającą się zgagę lub nawracające mdłości. Kawa zmniejsza też wchłanianie żelaza z pokarmu i działa lekko moczopędnie. W końcowej fazie ciąży, kiedy ucisk macicy na pęcherz i tak zmusza kobiety do częstszego oddawania moczu, może to prowadzić do nadmiernej utraty magnezu i wapnia. Przez pewien czas uważano, że spożycie kawy wpływa również na wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Tezy tej jednak nie potwierdza Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT). W Zaleceniach publikowanych przez Towarzystwo można przeczytać, że u osób regularnie spożywających umiarkowane ilości kawy, napój ten nie ma wpływu na poziom ciśnienia krwi.
Kofeina w ciąży – jakie ilości są bezpieczne?
W świetle dostępnych badań wydaje się, że należy zadawać pytanie nie o to, czy można pić kawę w ciąży, ale raczej o to, ile kawy w ciąży jest ilością bezpieczną, zarówno dla mamy, jak i jej nienarodzonego dziecka.
Ile kofeiny w ciąży jest ilością dopuszczalną? W tej kwestii zarówno eksperci Światowej Organizacji Zdrowia, jak i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego są zasadniczo zgodni. Za dawkę bezpieczną przyjmuje się 200-300 mg kofeiny dziennie. Co to jednak oznacza w praktyce? Zawartość kofeiny w poszczególnych rodzajach kawy jest różna. Zależy od takich czynników, jak sposób rozdrabniania (mielenia) kawy, jej odmiana, sposób prażenia i metody przygotowania naparu. Co oczywiste, ilość kofeiny w filiżance kawy będzie zależeć również od tego, jak mocną kawę pijemy.
Jakie ilości kofeiny znajdują się w różnych rodzajach kawy?
Duża kawa po turecku (kubek o pojemności 250 ml) zawiera przeciętnie 95 mg kofeiny. To stosunkowo niewiele w porównaniu z kawą rozpuszczalną, która w porcji o takiej samej objętości zawiera niemal dwukrotnie więcej kofeiny (180mg). Espresso pijemy w małych ilościach – pojedyncza porcja to zazwyczaj 30-50ml kawy, zawierającej przeciętnie 63 mg kofeiny. Wziąwszy pod uwagę dopuszczalną ilość kofeiny w diecie kobiety ciężarnej, widać, że bez poczucia winy można wypić dwie duże kawy po turecku dziennie, albo zamienić je nawet na 4 szoty espresso. To wcale nie tak mało. Kawy instant lepiej w ciąży w ogóle nie pić, nie tylko ze względu na wysoką zawartość kofeiny, ale również na to, że jest to produkt wysoko przetworzony, a takich w zdrowej diecie należy unikać.
Kawa w ciąży – lepsza czarna czy biała?
Czy cappuccino w ciąży to dobry pomysł? Dlaczego nie! Takie napoje kawowe jak café latte, cappuccino czy macchiato przygotowuje się na bazie espresso. Ponieważ dodatki w tych napojach nie zawierają kofeiny, to całkowita ilość kofeiny w napoju równa jest ilości zawartej w kawie wykorzystanej do jego zrobienia (czyli ok. 125 mg, jeśli napój przygotowany zostania na bazie podwójnego espresso).
Kawa z mlekiem w ciąży jest zasadniczo dobrym rozwiązaniem, Dodatek mleka pozwala na uzupełnienie ewentualnych ubytków wapnia. Poza tym można zdecydować się na białą kawę z pojedynczym espresso, za to z podwójnym mlekiem. W takiej wersji można sobie pozwolić nawet na kilka kubeczków dziennie.
Kawa bezkofeinowa w ciąży – alternatywa dla naturalnej małej czarnej
Kawa bezkofeinowa wcale nie jest zupełnie pozbawiona kofeiny. Ma jej jednak zdecydowanie mniej, niż kawa naturalna. Dzięki zabiegom dekofeinizacji, początkowa zawartość kofeiny jest obniżana o przynajmniej 97%. Dzięki temu duży kubek kawy bezkofeinowej dostarcza jedynie 4 mg kofeiny. To niewiele. Czy jednak kawa bezkofeinowa jest w stanie zastąpić kawę naturalną? Oraz pytanie najważniejsze – czy jest ona bezpieczna dla kobiety w ciąży i jej nienarodzonego dziecka?
Na rynku dostępnych jest obecnie wiele rodzajów kawy bezkofeinowej. Chociaż smak i aromat napoju w największym stopniu zależą od sposobu palenia ziarna, to jednak kawy poddane zabiegom dekofeinizacji są zazwyczaj łagodniejsze w smaku. Chrakteryzujący się również jaśniejszą barwą i mniej intensywnym aromatem. Niemniej jednak po zaparzeniu uzyskujemy napój będący kawą. Ponieważ kawa taka jest niemal pozbawiona kofeiny, nie działa pobudzająco. Niektórym paniom może to przeszkadzać – w ciąży stają się rozkojarzone, rozbite, a naturalna kawa, oczywiście spożywana w umiarkowanych ilościach, poprawia ich nastrój i ułatwia koncentrację. Jeśli jednak kobiecie w ciąży zależy bardziej na smaku i aromacie ulubionego kawowego napoju, to kawa bezkofeinowa może być jak najbardziej korzystnym rozwiązaniem. Tym bardziej, że nie różni się innymi wartościami odżywczymi, nie ma w niej również żadnych pozostałości substancji chemicznych, wykorzystywanych w procesie usuwania kofeiny. Jest więc bezpieczna i polecana przez ginekologów, jako substytut kawy naturalnej dla kobiet w ciąży.
Kawa zbożowa w ciąży – czy to dobry wybór?
Kawa zbożowa w ciąży może stanowić alternatywę kawy naturalnej dla tych kobiet, które z jakiegoś powodu nie powinny pić kawy naturalnej, albo dla tych, które przed ciążą spożywały bardzo duże ilości kawy i poszukują jakichś jej zamienników, aby pewną część codziennych filiżanek czarnego naparu wymienić na wersję bezkofeinową. Kawa zbożowa jest napojem na bazie wyciągów z prażonych zbóż – jęczmienia, pszenicy, żyta, orkiszu. Często dodatkiem do takiej kawy jest cykoria.
Z kawy zbożowej przygotować można wiele różnorodnych napojów, serwując ja na zimno lub na ciepło, z mlekiem, ze śmietanką, z przyprawami korzennymi. Kawa taka nie zawiera co prawda pobudzającej kofeiny, ma jednak bardzo bogaty skład. Znaleźć można w niej spore ilości fosforu, potasu, cynku, żelaza oraz witamin z grupy B, korzystnie wpływających na funkcje układu nerwowego mamy i kształtowanie się systemu nerwowego dziecka. Podobnie jak kawa naturalna, kawa zbożowa również ma właściwości antyoksydacyjne. W odróżnieniu od kawy naturalnej, nie podrażnia jednak żołądka. W wielu przypadkach, może być to więc idealna kawa dla ciężarnych. Trzeba jednak pamiętać, że nie będzie to dobre rozwiązanie dla kobiet cierpiących na cukrzycę ciążową. Kawa zbożowa ma dość wysoki indeks glikemiczny i nie jest polecana diabetykom. Dodatkowo, kobiety chorujące na celiakię i cierpiące na nietolerancję glutenu, powinny wybierać bezglutenowe rodzaje kawy zbożowej.
Czy w ciąży można pić kawę? – podsumujmy!
-
Nie ma badań naukowych, które wskazywałyby jednoznacznie na negatywny wpływ spożywania umiarkowanych ilości kawy na zdrowie kobiety ciężarnej i przebieg ciąży.
-
Uważa się, że zalecana przez WHO ilość 200-300mg kofeiny dziennie jest całkowicie bezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka.
-
Ilość kofeiny w kawie zależy od jej rodzaju, sposobu parzenia i obróbki ziaren oraz wielkości porcji.
-
Chcąc zmniejszyć ilość kofeiny w diecie, kobiety w ciąży mogą sięgać po kawę bezkofeinową lub zbożową.
Jeśli kobieta w ciąży ma jakiekolwiek wątpliwości, dotyczące bezpieczeństwa picia kawy w swoim konkretnym przypadku, powinna skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym. Pomoże to jej rozwiać wszelkie obawy. Jeśli jednak to „życzliwe” osoby nie pozwalają przyszłej mamie napić się kawy, warto przywołać opinię Światowej Organizacji Zdrowia – a później bez poczucia winy zrobić sobie pyszne cappuccino!
Źródła:
Bojarowicz H., Przygoda M., Kofeina, Problemy Higieny i Epidemiologii, nr 1/2012.
Wierzejska R., Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie, “Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” , nr 2/2012.
Zalecania WHO dotyczące maksymalnej dawki kofeiny dziennie w okresie ciąży: https://extranet.who.int/rhl/topics/preconception-pregnancy-childbirth-and-postpartum-care/antenatal-care/who-recommendation-caffeine-intake-during-pregnancy
